روزنامه ی ژیار (شهرام شیخ اسمعیلی)

🌕🌕 امیرنشین شدادی کورد

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌕 شدّادیان نام دودمانی کورد بوده است که در سال‌های ۳۴۰ تا ۴۸۰ یا ۴۶۸ هجری قمری در نواحی گنچه، بردعه، بیلقان، دوین یا دَبیل(در ابتدا و برخی سال‌ها) و.... که به طور کلی شدّادیان حاکمان ارّان و قسمت‌هایی از ارمنستان بودند و بعضاً نواحی از شروان، گرجستان و روم شرقی را هم به تصرف خود در می‌آوردند.
بنیان‌گذار آن محمد بن شدّاد بود.

🌕 امیرنشین شدادی در اقلیم ارّان به وجود آمد .

🌕اَرّان واژه‌ای است که در عصر اسلامی به ناحیه میان رود کورا (قفقاز و رود ارس در ماورای قفقاز گفته می‌شد. قبل از اسلام این اصطلاح برای تعیین تمام ماوراء قفقاز شرقی (کشور جمهوری آذربایجان کنونی) یعنی آلبانی باستانی به کار می‌رفت

🌕 محمد بن شداد، بزرگ خاندان کوردهای شدادی ،که یکی از خاندان های طایفه ی هذبانی( هۆزبانی) بودند که در اران می زیستند ، از سال ٣٤٠ هجری /٩٥١ میلادی موفق به بنیان نهادن پایه های امیرنشین شدادی شد.

🌕 محمد بن شداد برای تاسیس حکومت خویش و رهایی از سلطه ی خلافت عباسی که آنها نیز گرفتار آل بویه بودند ،از اسارت مرزبان بن سالار امیر سالاری کورد به دست آل بویه بهره جست.


🌕 نام برخی از شخصیت‌های مهم آنها علی لشکری(یکم و دوم)، فضل یا فضلون(یکم و دوم و سوم) و ابوالاسوار شاور(بن فضل یکم بن محمد)، در اشعار و منابع تاریخی آمده است.

🌕 شدادیان در جنگ‌های اسلام با روم، طوایف گرجی و ارمنی و دیگر طوایف این مناطق نقش برجسته‌ای داشتند.

🌕 شدادیان در ابتدای به قدرت رسیدن درگیری های نیز با دیلمیان آل بویه داشتند.

🌕 امیر محمد شدادی ، زمینه را برای قیام علیه عباسیان مناسب دید، چون امیر محمد رئیس خاندانی نیرومند بود و از آنجائیکه سیاست آل بویه سیستم غیر متمرکز بود ، آل بویه قدرت و نفوذ خاندان شدادی را نمی توانستند نادیده بگیرند و شدادیان در آن زمان از نفوذ بسیار زیادی برخوردار بودند .


🌕 امیرنشین شدادی ،قلمرو خویش را گسترش دادند و همه ی سرزمین ارّان را تصرف کردند .

🌕 شدادیان در اوایل تاسیس فقط بر دوین(دبیل) سلطه داشتند ،چنان قدرتی یافتند که از مرزهای اران گذشته و بخش هایی از آذربایجان و ارمنستان را نیز زیر سلطه ی خود در آوردند.


🌕 هنگام یورش غُزها و ظهور سلجوقیان امیر ابوالسوار شاور شدادی ، امیر سلسله شدادیان بود


.https://t.me/mejooizhyar

🌕🌕 امیرنشین شدادی کورد

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌕 امیرنشین شدادی در اقلیم ارّان (آذربایجان کنونی) به وجود آمد .

🌕 محمد بن شداد، بزرگ خاندان کوردهای شدادی ،که یکی از خاندان های طایفه ی هذبانی( هۆزبانی) بودند که در اران می زیستند ، از سال ٣٤٠ هجری /٩٥١ میلادی موفق به بنیان نهادن پایه های امیرنشین شدادی شد.

🌕 محمد بن شداد برای تاسیس حکومت خویش و رهایی از سلطه ی خلافت عباسی که آنها نیز گرفتار آل بویه بودند ،از اسارت مرزبان بن سالار امیر سالاری کورد به دست آل بویه بهره جست.


🌕 امیر محمد شدادی ، زمینه را برای قیام علیه عباسیان مناسب دید، چون امیر محمد رئیس خاندانی نیرومند بود و از آنجائیکه سیاست آل بویه سیستم غیر متمرکز بود ، آل بویه قدرت و نفوذ خاندان شدادی را نمی توانستند نادیده بگیرند و شدادیان در آن زمان از نفوذ بسیار زیادی برخوردار بودند .


🌕 امیرنشین شدادی ،قلمرو خویش را گسترش دادند و همه ی سرزمین ارّان را تصرف کردند .

🌕 شدادیان در اوایل تاسیس فقط بر دوین(دبیل) سلطه داشتند ،چنان قدرتی یافتند که از مرزهای اران گذشته و بخش هایی از آذربایجان و ارمنستان را نیز زیر سلطه ی خود در آوردند.


🌕 هنگام یورش غُزها و ظهور سلجوقیان امیر ابوالسوار شاور شدادی ، امیر سلسله شدادیان بود.

🌕🌕حُسَنویه (بنوحسنویه)

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌕حسنویه یکی خاندانهای حکومتگر کُرد در ایالت جبال* در سده چهارم و پنجم هجری می باشد.

🌕 درباره خاستگاه حسنویه در منابع، از چند تیره معروف کُرد با نام عیشانی/ عیسانی، شادگانی/ شاذنجانی، گورانی/ جورقانی، بَرزیکانی و جز آن یاد شده است که در قرون نخستین هجری، در بخشهای غربی ایالت جبال سکونت داشتند و برخی از آنان صاحب قدرت و نفوذ بودند.

🌕 خاندان حسنویه را به تیره بَرزیکانی منسوب دانسته اند.

امیران حسنویه در نیمه دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم، بر بخش اعظم ولایات غربی جبال حکومت میکردند و در زمان اوجِ قدرت، دامنه نفوذ آنان از شمال تا آذربایجان و از جنوب تا خوزستان گسترده بود.

🌕🌕 امیران عبارت بوده‌اند از :

👈 حسنویة بن حسین بَرزیکانی، سردودمان خاندان حسنویه. وی در نیمه سده چهارم قدرت را از خاندان عیشانیِ کُرد که در نیمه اول همین سده بر بخشهای غربی جبال حکومت می کردند، گرفت.

👈 وَنداد و غانِم، پسران احمد (از رؤسای خاندان عیشانی)، به‌ترتیب، در 349 و 350 وفات یافتند. خواهرزاده آنان، حسنویه برزیکانی، ظاهراً به طلب میراث مادری، قلمرو آنان را ضبط کرد و با خلع ید از دیگر مدعیان قدرت، هر سه تیره عیشانی و برزیکانی و شادگانی را زیرفرمان گرفت. فقط یکی از پسر داییهای حسنویه، دِیْسَم‌بن غانم، برخی املاک پدر خود را در نواحی قسنان و غانم‌آباد (در جنوب‌غربی دریاچه ارومیه)، از سلطه حسنویه حفظ کرد. پس از آن، حسنویه دژ سَرماج را در کوههای صعب‌العبور میان بیستون و شاپورخواست (خرّم‌آباد کنونی )بنا نهاد و آن را مرکز فرمانروایی خود قرار داد.

🌕رقابت و منازعه حسن‌بن بویه (رکن‌الدوله) دیلمی و امیرمنصوربن نوح سامانی، به حسنویه امکان داد تا در ازای یاری به رکن‌الدوله، بر قدرت خود بیفزاید و همه نواحی کردنشین غرب جبال، از شهرزور تا شاپورخواست، را تحت فرمان بگیرد.

👈 حسنویه به بهانه محافظت از کاروانها، متعرض کاروانیان می شد، اما رکن‌الدوله، به سبب اتحاد پیشین، از کارهای او چشم‌پوشی می کرد. تلاش فزاینده حسنویه برای استقرار سلطنت، در 359 موجب نبرد او با سهلان‌بن مسافر (کارگزار آل‌بویه در جبال) شد.

🌕 حسنویه ،سهلان و سپاهش را در اطراف همدان محاصره کرد. شدت عمل سپاهیان کُرد، طول مدت محاصره و گرمای هوا، سپاه دیلمی را از پای درآورد و درنتیجه حسنویه بر همدان مسلط شد.


🌕رکن‌الدوله که از گرفتاریهای خود با سپاه سامانی خلاص شده بود، سپاهی را به همراه وزیر خود، ابوالفضل ابن‌عمید، برای تأدیب حسنویه و بازپس‌گیری همدان فرستاد، اما مرگ وزیر، کار را ناتمام گذاشت و فرزند و جانشین وی، ابوالفتح ابن‌عمید، در ازای پرداخت پنجاه هزار دینار وجه نقد و هدایایی با حسنویه صلح کرد بدین‌ترتیب، حسنویه حکومتی خودمختار تحت نظارت آل‌بویه در مغرب و جنوب‌غربی جبال، از دینور تا اهواز، پایه‌ریزی کرد.

🌕 پس از مرگ رکن‌الدوله در محرّم 366، حسنویه کوشید از اختلاف امرای آل‌بویه، عزالدوله بختیار و عضدالدوله، بهره‌برداری کند و از این‌رو، در پاسخ به استمداد عزالدوله، دو فرزند خود (عبدالرزاق و بدر) را با سپاهی به کمک او فرستاد، اما آنان با مشاهده ناتوانی عزالدوله در مقابله با عضدالدوله، وی را رها کردند و بازگشتند .

🌕حسنویه امیری قدرتمند و سیاستمدار بود و در دوره حکومت تقریباً بیست ساله خود بر جبال، راهزنی ها را مهار کرد و با گسترش امنیت، به توسعه شهرنشینی و رونق تجارت در منطقه تحت‌فرمان خود کمک کرد. چون در تقسیم متصرفات رکن‌الدوله، جبال و قلمرو حسنویه سهم فخرالدوله شده بود و باتوجه به حمایت فخرالدوله و حسنویه از عزالدوله بختیار در مقابل عضدالدوله، طبیعی بود که از انتقام‌جویی عضدالدوله ایمن نباشند. عضدالدوله پس‌از غلبه بر عزالدوله و تصرف مایملک او، در 367 به ‌قلمرو حسنویه تعرض نمود.

🌕حسنویه در سرماج درسال ٣٦٩ در گذشت.
https://t.me/mejooizhyar

پادشاهان آل بویه

دیلمیان طوایفی کوه‌نشین بودند که جغرافیدانان عرب قرن دهم میلادی آنها را همان ساکنان دیلم (ارتفاعات گیلان) می‌دانستند. گرچه می‌توان توزیع گسترده‌تری تا جنوب ارمنستان و قفقاز هم می‌توان نتیجه گرفت^[۱]. «زياريان» و «آل بويه»، دو خاندان دیلمی از نواحی گیلان و مازندران بودند که توانستند در بخش بزرگی از ايران حکومت کنند. در واقع، بعد از حکومت نیمه مستقل طاهریان و پس از صفاریان و در ایام امارت امیری سامانی در ماوراءالنهر، طوایفی از مازندران و سپس گیلان توانستند بر قسمت عمده ایران غربی، یعنی از خراسان تا بغداد تسلط یابند. حکومت این طوایف به دو نام مشخص و دو دوره پی در پی در تاریخ شهرت یافته: زیاریان (آل زیار) و بویه ایان، (آل بویه).

عمادالدوله، برادر بزرگ‌تر، (متوفی به سال ۳۳۸ ه. ق.) از آنجا که وی پسری نداشت، از رکن الدوله برادرش که در عراق و ری بود در خواست کرد تا «پناه خسرو» پسرش را به شیراز بفرستد که جانشین او شود. این پناه خسرو، لقب «عضد الدوله» یافت و در شیراز به حکمرانی فارس و بنادر و سواحل خلیج فارس پرداخت. رکن الدوله، مردی با تدبیر بود، او در ۳۵۹ ه. ق. به کردستان لشکر کشید و حسنویه را وادار به مصالحه کرد. وزیر او، ابوالفتح که فرزند این عمید بود، قرارداد مصالحه را امضاء کرد.

ابو شجاع عضدالدوله یا فناخسرو (پناه خسرو) یکی از امرای خاندان آل بویه در ایران و عراق بود. او بزرگترین امیر این خاندان شمرده می‌شود.

حسن پسر بویه ملقب به رکن الدوله یکی از امرای اولیه آل بویه در ایران و عراق بود. او در رکاب برادر مهترش علی عمادالدوله و برادر کهترش احمد معزالدوله سلطنت آل بویه را بنیان گذاشت.