روزنامه ی ژیار (شهرام شیخ اسمعیلی)

٭٭روزنامه ی ژیار (شهرام شیخ اسمعیلی)٭٭:
🌏🌏اندیشه ی لاکان


✍شهرام شیخ اسمعیلی

🌏ژاک لاکان تلاش می‌کند تا با استفاده از روش دیالکتیکی هگل و زبان‌شناسی فردیناند دو سوسور،همچنین آرای فروید را به نحوی بازخوانی کند که روانکاوی، در تحلیل تمام عرصه‌های حضور انسان مشارکت و نقش داشته باشد. او به نحوی این‌کار را انجام می‌دهد و شکل می‌بخشد که به شکل تعجب آوری، مرزهای رشتهٔ خود یعنی روانکاوی را پشت سر گذاشته و روانکاوی را با سیاست، فلسفه، ادبیات، علم، مذهب و تقریباً تمام دیگر رشته‌های آموزشی درمی‌آمیزد. به همین خاطر است که آثار لاکان که عمدتاً به شکل سخنرانی هستند، بسیار سخت ودشوار است و از جناس‌های پیچیده و کنایه‌های مبهم سرشار است. همگان بر این اذعان دارند که درک آثار لاکان بسیار دشوار هستند.

🌏 آنچه لاکان از روانکاوی می‌خواهد و انتظار دارد، اقدام به پی‌ریزی سه نظم بنیادین می‌کند که عبارتند از:
👈 امر خیالی،
👈 امر نمادین
👈 امر واقع.



https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏امر خیالی در اندیشه ی لاکان

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 در واقع، امر خیالی(I) نشان‌گر جستجویی بی‌پایان در پی خود است. امر خیالی قلمروِ من (ego) است، جایی که من (I) به غلط خود را یک وجود کامل می‌بیند، تصور می‌کند با معنایی روشن و منسجم سخن می‌گوید، ولی در واقع در معرض همه نوع خیال است، از جمله قدرت نادیده گرفتن نظم نمادین.

🌏 لاکان اشاره می‌کند که انسان به صورت نارس به دنیا می‌آید. به این معنا که تا چند سال پس از تولد نمی‌تواند حرکاتش را باهم هماهنگ کند. وقتی کودک به حدود شش ماهگی می‌رسد، سعی می‌کند این همذات‌پنداری و هماهنگی را به دست بیاورد. او با دیدن تصویر خودش در آینه (مراد از آینه، هم می‌تواند آینهٔ واقعی باشد و هم آینهٔ فردی دیگر) است که بر این مشکل غلبه می‌کنند.

🌏 تصویر آینه به کودک آرامش می‌دهد زیرا او از خودش تصور کاملی ندارد. او هرپاره از خودش را متعلق به دیگری می‌داند. تصویر آینه باعث می‌شود تا کودک تصویر کاملی از خودش به دست بیاورد. او جای دقیق اندام‌هایش را نمی‌داند. وقتی می‌خواهد چیزی را به دهان ببرد، نمی‌تواند مکان دقیق دهانش را مشخص کند. او با نگاه کردن به آینه افراد دیگر، و توجه به حرکات آن‌ها، سعی می‌کند مثل آن‌ها بتواند حرکاتی منظم و با قاعده و دقیق داشته باشد؛ و در نتیجه مثل آن‌ها کامل باشد.

در امرخیالی تلاش کودک باعث پیدایی من یا نفس در کودک می‌شود. «نفس از نظر ساختاری از هم گسسته‌است و میان خودش و تصویر خودش دوپاره‌است. از همین رو است که همواره خواهد کوشید تا دیگری (تصویر در آینه یا فرد دیگری که دیده‌است) را با خود یکی کند».

🌏در امر یا نظم خیالی، همین کلمهٔ همواره‌است که تأثیرگذار است. چراکه کودک پس از ورود به سنین بزرگسالی هم نفس این خصلت را از دست نمی‌دهد؛ یعنی همواره می‌خواهد کامل‌تر شود و وحدت بیشتری پیدا کند.


🌏 در واقع من مطلوب هستهٔ اصلی امر خیالی است. تصویری است اغراق‌آمیز که فرد از وجود خود ساخته و مبتنی بر آرزومندی اوست.

🌏 امر خیالی نظمی است که لاکان آن را خوار می‌شمارد. او اشاره می‌کند که دوران نمایندهٔ اوج امر خیالی بشر است زیرا مشغول خود و تسخیر جهان به دست خود یا آفریده‌های خود است.



https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 امر واقع در اندیشه ی لاکان

🌏 امر واقع(R) معرف حیطه‌هایی از زندگی است که نمی‌توان شناختشان. در واقع امر واقع همان جهان است پیش از آن‌که زبان تکه‌تکه‌اش کند؛ یعنی امر واقع چیزی است که تن به نمادین شدن نمی‌دهد و در نتیجه وارد زبان نمی‌شود تا قابل شناسایی باشد.

🌏 به عنوان مثال و به زبان ساده، ایدز نمونهٔ خوبی از چنین چیزی است.

👈 بعضی آن را کیفری برای همجنس‌گراها می‌دانند و سزای انحراف از شیوهٔ زندگی مسیحی.

👈بعضی نقشهٔ سازمان سیا برای کاهش جمعیت آفریقا

👈 بعضی دیگر نتیجهٔ مداخلهٔ بشر در طبیعت.

🌏 تمام این تعابیر مختلف به این خاطر است که این بیماری زبان‌بسته‌است. بیماری‌ای که به دلایلی که برایش می‌آورند بی‌اعتناست؛ یعنی ایدز هجومی از سوی امر واقع است و این کوشش‌ها که می‌خواهند آن را نمادین کنند و وارد حیطهٔ زبان کنند، ناکام می‌مانند. می‌کوشند پیامی را در امر واقع بیابند که در آن نیست.

🌏 امر واقع نامفهوم و بی‌معنی است. برخی از بیماری‌های روانی در اثر به زبان درنیامدن گروهی از چیزها نزد فرد به وجود می‌آیند.


🌏فروید معتقد است غرض اصلی در آزمون واقعیت، یافتن ادراک واقعی شیء نیست، بلکه بازیافتن آن است. در نظر او، تمنای آدمی همواره مطلوبی گمشده و از دست رفته‌است (در تصویر مقابل، مطلوب گمشده در حفره و خلأ مرکزی تصویر قرار دارد). کل تمنیات در پی یافتن مجدد آن است. یافتن چیزی که اصلاً وجود ندارد. در واقع رضایت‌مندی فرد در گرو یافتن ردپایی از این مطلوب گمشده در واقعیت است و مطلوب تمنای فرد در بازیافتن خاطره‌ای است که واقعیت اولیهٔ آن را زنده می‌کند.




https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 امر نمادین در اندیشه ی لاکان

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 امر نمادین(S) شامل تمام چیزهایی است که ما معمولاً واقعیت می‌نامیم. از زبان و فرهنگ گرفته تا قانون و تمام ساختارهای اجتماعی.

🌏 امر نمادین حوزه‌ای است که ما در آن به عنوان بخشی از جامعهٔ انسانی قرار می‌گیریم.

🌏انسان‌ها حتی پیش از تولدشان در درون امر نمادین گرفتارند. آن‌ها متعلق به قومیت، کشور، زبان، خانواده‌ای خاص و گروهی اجتماعی و اقتصادی و حتی جنسیتی هستند. حتی گاهی پیش از تولد برای آن‌ها نامی هم انتخاب شده‌است.


🌏به نظر لاکان، آنچه امر نمادین را برپا می‌کند، زنجیرهٔ دلالت یا به تعبیر خودش قانون دال است. لکان این اصطلاح (دال) را از زبان‌شناس سوییسی فردینان دو سو سور وام گرفته‌است.


🌏 سوسور معتقد بود که زبان متشکل از نشانه‌هاست و هر نشانه از دو بخش دال و مدلول تشکیل شده‌است. دال تصویر ذهنی ما از صوت نشانه‌است و مدلول مفهوم مرتبط با آن صوت. سوسور همچنین معتقد بود که زبان نظامی رابطه‌ای یا تفاوتی است؛ یعنی هیچ نشانه‌ای را نمی‌توان فارغ از نشانه‌ای دیگر تفسیر و تعریف کرد؛ یعنی راست، راست است چون چپ نیست؛ بنابراین نظر، چون امر نمادین از طریق زنجیره‌های دلالت به هم پیوسته‌است، ما محکوم هستیم به این که هیچ‌گاه جهان را به آن شکلی که واقعاً هست درک نکنیم؛ و تا ابد در زندان زبان باقی بمانیم. در واقع همه‌چیز زبان است.



https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 زبان به مثابه ی گفتمان

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 پساساختارگرایی نظریه ی ساختارگرایی را نقطه شروع خود قرار می دهد اما تغییرات عمده ای در آن ایجاد می کند.

🌏 پساساختارگرایی این ایده ی سختارگرایی را به عاریت می گیرد که نشانه ها معنای خود را نه از رابطه شان با واقعیت بلکه از روابط درونی موجود در شبکه ی نشانه ها می گیرند ؛

🌏 پساساختارگرایی منکر دیدگاه ساختارگرایی به زبان به منزله ی ساختاری ثابت ، تغییرناپذیر و فراگیر ( totalising ) است و قائل به وجود خط فاصل روشنی میان دستگاه زبان و گفتار نیست.


🌏 در نظریه ی پسا ساختار گرایی نشانه ها همچنان معنی شان را از متفاوت بودن با دیگر نشانه ها می گیرند ، اما معنای این دیگر نشانه ها که نشانه ی مورد نظر معنای خود را از آن می گیرد با تغییر در بستری که در آن به کار گرفته شده اند ، تغییر می کند.


🌏 برای مثال کلمه ی " کار " می تواند در یک موقعیت خاص ضد " استراحت " و در عین حال در بستری دیگر نقطه مقابل " بیکاری باشد. این بدان معنا نیست که کلمات می توانند هر معنایی را بپذیرند -چنین وضعیتی امکان شکل گیری زبان و ارتباط را غیر ممکن می کند- نتیجه ی سخن فوق این است که نمی توان یک یا چند معنای قطعی برای کلمات در نظر گرفت.


🌏 درست است که ساختارها وجود دارند اما همواره وضعیتی موقتی دارند ولزوما هم منسجم نیستند .چنین برداشتی این امکان را به پساساختارگرایان می دهد تا یکی از مشکلات سنتی ساختارگرایی ، یعنی تغییر ، را حل کنند.


🌏 در کانون توجه ساختارگرایی که بر ساختار بنیادین و ثابت است ، دیگر امکان ندارد بتوان درکی از تغییر داشت. در پساساختارگرایی ساختارها به پدیده هایی تغییرپذیر بدل می شوند و معنای نشانه ها در رابطه ی با سایر نشانه ها تغییر می کند.

🌏 پساساختارگرایان به عکس دیدگاه ساختارگرایان ، معتقدند که در کاربرد انضمامی زبان است که زبان خلق ، باز تولید و متحول می شود -در غیر این صورت گفتار بی معنا خواهد بود - ام همین افرد می توانند ساختار را با ارائه ی ایده های جایگزین درباره ی نحوه ی تثبیت معنا نشانه ها به چالش بکشند،


🌏 البته همه ی رویکردهای موجود به تحلیل گفتمان صراحتا عضو پساساختارگرایان نیستند ، اما همگی آن ها بر سه نکته توافق دارند:

👈 زبان بازتابی از واقعیت از پیش موجود نیست.

👈 زبان در قالب الگوها یا گفتمان ساختار پیدا کرده است.بر خلاف آن چه ساختارگرایی سوسوری بدان قائل بود صرفا یک سیستم عام معنایی وجود ندارد بلکه مجموعه ای از سیستم ها یا گفتمان ها وجود دارند که بر اساس آن ها معناها از گفتمان به گفتمان دیگر تغییر می کنند.
👈 الگوهای گفتمانی به وسیله ی پراکتیس های گفتمانی حفظ و دگرگون می شوند.
👈 این حفظ و دگرگونی الگوها را باید از طریق تحلیل بسترهای خاص که زبان در آن ها عمل می کند بررسی و مطالعه کرد.




#شهرام_شیخ_اسمعیلی

منبع:

📘 نظریه و روش در تحلیل گفتمان

✍ ماریان یورگنسن و لوئیز فیلیپس

ترجمه: هادی جلیلی






https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 تلقی زبان به مثابه یک سیستم

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 تلقی زبان به مثابه یک سیستم که تابع واقعیتی نیست که آن را بازتاب می دهد ، در زبان شناسی ساختارگرا ریشه دارد.

🌏 زبان شناسی ساختارگرا محصول روشنگری های آرای پیشرو فردیناند دو سوسور در ابتدای قرن بیستم بود.

🌏 سوسور می گوید نشانه ها از دو بخش تشکیل شده اند ، صورت یا فرم ( دال ) و محتوا ( مدلول ) و رابطه ی میان این دو بخش دلبخواه است.

🌏 معنایی که برای کلمات قائل می شویم ذاتی آن ها نیست بلکه بر اساس قراردادهای اجتماعی معنای مشخص را به صداهای مشخصی نسبت می دهیم .


🌏 مثلا ،صدا یا شکل مکتوب کلمه " درخت " هیچ ربط طبیعی به تصویری که با شنیدن آن در ذهن مان ظاهر می شود ندارد .این که منظور دیگران از بکار بردن مفهوم " درخت " می فهمیم ناشی از قرارداد اجتماعی که به ما آموخته شده است که درخت یک گیاه است.

🌏 سوسور اشاره می کند که معنای یک علامت تابع رابطه ی آن با سایر علامت ها است : یک علامت هنگامی ارزش خاص خود را دارد که با سایر علامت ها متفاوت باشد .

🌏 مثلا ،کلمه " درخت " متفاوت از " " درختچه " و " بوته " است.بدین ترتیب درخت جزوی از شبکه یا ساختار سایر کلماتی است که با آن تفاوت دارد ؛ و کلمه ی "درخت " معنای خود را دقیقا از تمامی چیزهایی می گیرد که غیر از آن اند..علامت " درخت " پیامد طبیعی یک پدیده ی فیزیکی نیست .فرم این علامت در زبان های مختلف متفاوت است و محتوای این علامت نیز با قرار گرفتن در موقیت های جدید تفاوت پیدا می کند ،برای مثال کسی که می گوید آنقدر اینجا ایستادم مانند درخت سبز شدم .

🌏 سوسور این ساختار را یک نهاد اجتماعی و در نتیجه قابل تغییر در طول زمان می داند. این بدان معناست که رابطه ی میان زبان و واقعیت نیز دلبخواهی است ،نکته ای که در نظریه ی ساختار گرایی و پساساختار گرایی بسط بیشتری پیدا کرد .


🌏 سوسور مدافع این دیدگاه است که ساختار نشانه ها موضوع علم زبن شناسی باشد. سوسور زبان را به دو سطح گفتار (parole) و دستگاه زبان (Langue) تفکیک می کند.


🌏 دستگاه زبان ساختار زبان است ، شبکه ای از نشانه ها که به یکدیگر ساختار می بخشند و ثابت و تغییر ناپذیرند. در مقابل گفتار کاربرد زبان در یک موقعیت خاص است ، یعنی نشانه هایی که مردم عملا در یک موقعبت خاص به کار می گیرند . گفتار باید همواره متکی بر دستگاه زبان باشد ، چون دستگاه زبان است که بیان گزاره ها را ممکن می کند.

🌏 در سنت سوسوری گفتار غالبا پدیده ای اتفاقی تلقی می شود که خطاهای افراد و سلیقه های شخصی شان آن را چنان تخریب کرده اند که قابلیت آن را ندارد تا موضوع پژوهش علمی قرار گیرد . بدین ترتیب این ساختار بنیادین و ثابت یعنی دستگاه زبان است که موضوع اصلی علم زبان شناسی قرار می گیرد

🌏🌏 فوکوی متاخر و پساساختارگرایی


✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #دوره_دوم_زندگی_فکری_فوکو که از ابتدای دهه هفتاد میلادی تا پایان عمر وی ادامه دارد را به عنوان #فوکوی_متاخر می‌شناسیم.

🌏 #روش_رایج_فوکوی_متاخر_تبارشناسی است.

🌏 #تبارشناسی بر خلاف روش‌های دیگر تحقیق در تاریخ #به_دنبال_یافتن_گسست‌ها_و_تضادها_در_اموری_است_که_ما_آنها_را_بدیهی می‌دانیم.

🌏 #فوکو_با_تبارشناسی از انتها آغاز می‌کند به شکافتن تا به ابتدای شکل گیری برسد و نشان دهد که اگر راه دیگری برگزیده می‌شد شاید زمانه کنونی به گونه دیگری بود. در واقع وی #تحت_تاثیر_نیچه #به_جای_اصل_و_منشا_از_تحلیل_تبار و ظهورات #سخن_به_میان_می‌آورد .

🌏 #فوکو_اولین_موضوع_مبحث_تبارشناسانه_را_در_جسم_آدمی_می‌جوید. وی به دنبال آن است که نشان دهد حتی جسم ما نیز #در_طول_تاریخ_ظهورات_گوناگونی_پیدا_کرده است و #در_برخورد_با_تکنولوژی_های_سیاسی_قدرت_بوده است « مسئله اصل در #تبارشناسی_فوکو این است که چگونه #انسانها_به_واسطه_قرار_گرفتن_در_درون_شبکه_ای_از_روابط_قدرت_و_دانش #به_عنوان_سوژه_و_ابژه_تشکیل می‌شوند. مثلا هدف نهایی از بحث فوکو درباره زندان و مجازات، ردیابی روند تکوین تکنولوژی جدید قدرتی است که به واسطه آن انسانها به صورت سوژه و ابژه در می‌آیند».

🌏 #نقطه_اوج_در_اندیشه_فوکو_دوام_یافتن_روابط_قدرت_و_دانش_است. فوکو مفهوم قدرت را نه به عنوان یک قدرت دولتی که ساختاری عمودی دارد بلکه به عنوان شبکه قدرت مطرح می‌کند که به جای ساختار عمودی ساختار افقی دارد. البته فوکو منکر وجود ساختار عمودی قدرت دولتی نیست بلکه پرداختن به آن را گمراه‌کننده می‌داند و پرداختن به آن را خطر تعریف قدرت با استفاده از قدرت توصیف می‌کند.

🌏 #فوکو_در_مقاله_سوژه_و_قدرت خود بیان می‌کند که هر چند کاملا درگیر مسئله قدرت شده است اما هدف از این #تحلیل_قدرت، #تحلیل_شیوه_هایی است که #انسان_ها_به_وسیله_آن_تبدیل_به_سوژه_قدرت شده اند.

🌏 فوکو نخست بدرستی و دقیق این مسئله را نشان می‌دهد #به_نظر_فوکو_علوم_انسانی_نقشی_بزرگ_در_سوژه_کردن_انسان و به معنای دقیق تر در کنترل و نظارت قرار دادن رفتار او دارند.


🌏 #فوک_علوم_انسانی_را_تشکیل_دهنده_ساخت_دولت_مدرن_می‌داند.


🌏 #فوکو_برای_دریافت_مفهوم_قدرت_به_سراغ اشکال #مقاومت در برابر آن #می‌رود و #سه_نوع_مبارزه زیر را #شناسایی می‌نماید:

1. #علیه_اشکال_سلطه مانند اشکال قومی، اجتماعی‌و...

2. #علیه_اشکال_استثمار که فرد را از تولید خود جدا می‌سازد

3. #علیه_چیزهایی_هست_که_فرد_را_به_خودش_مقید_می‌کند و بدین شیوه وی را تسلیم دیگران می‌سازد.



#شهرام_شیخ_اسمعیلی

https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 تفاوت ساختارگرایی و پساساختارگرایی

نوشته:

شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #تفاوت_های_ساختارگرایی_و_پساساختارگرایی را نیز می‌توان به گونه زیر برشمرد:

🌏 #ساختارگرایان از #رابطه_یک_سویه_متن_بر_مولف سخن می‌گویند به مانند #اشترائوس که #مکانیسم_ذهن_انسان_را_برخاسته_ای_فرهنگی می‌دانست، اما #پساساختارگرایان به #رابطه_دو_سویه_متن_و_مولف اشاره می‌کنند.

🌏 #ساختارگرایان_سوژه_را_به_کناری_می_نهند حال آنکه در اندیشه #پساساختارگرایان_سوژه_نه_در_معنای_دکارتی آن #بلکه_به_عنوان_سوژه_ای_با_هویت_چند_پاره_دوباره_متولد می‌شود.

🌏 #پساساختارگرایان_به_وحدت_و_یگانگ_نشانه_های_ثابت_در_اندیشه_سوسور_می‌تازند و #بر_تغییر_و_گذری_مستمر_از_دال_به_مدلول_تاکید می‌کنند.


🌏 #پساساختارگرایان_به_دنبال_گسست_ها_و_ناپیوستگی_ها_هستند.

🌏 #پساساختارگرایان_تعیین_معنی_را_فرآیندی_بی_پایان می‌دانند بدین گونه آنها #تفسیر_نهایی_مشترک_را_رد می‌کنند.

🌏 #پساساختارگرایی_مفهوم_حقیقت در اندیشه ساختارگرایان را #درست_نمی‌داند. حقیقت در اندیشه افلاطون بدین گونه بود که انسان در غار است، آتش بر دهانه غار، حقیقت بیرون است و سایه آن به درون می‌افتد. اما در اندیشه #ساختارگرایان_انسان_فقط_از_غاری_ب_غار_دیگری_می‌رود_و_حقیقت_را_نمی‌یابد در واقع حقیقت هست اما دروغ است.

#پساساختارگرایان بر این مفهوم حقیقت حمله می‌کنند و #از_وجود_حقیقت_در_زندگی_روزمره می‌گویند. یعنی حقیقت را در زندگی روزمره می‌بینند. مفهوم #حقیقت_در_اندیشه_پساساختارگرایانه بسیار #تحت_تاثیر فلسفه قاره ای و به خصوص #پدیدار_شناسی_هوسرل و #هرمنوتیک‌_هایدگر هستند .

🌏 #دریدا به عنوان یکی از #پیشگامان_اندیشه_پساساختارگرایانه_به_ساختارگرایان_خرده می‌گیرد چرا که به نظر وی آنها #به_جای_استخراج_فرم_از_متن تلاش دارند که #آن_را_به_متن_تحمیل کنند. او همچنین این کار ساختارگرایان را مورد انتقاد قرار می‌دهد که در بطن همه چیز به دنبال آن طرح درونی ثابت هستند. #اندیشه_ساختارزدا_دریدا از بزرگترین مفاهیم پساساختارگرایانه است.




#شهرام_شیخ_اسمعیلی


https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 فوکو متقدم و ساختارگرایی

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #فوکو در دوره متقدم فکری خود #تحت_تاثیر_اندیشه_های_ساختارگرایانی مانند لوی آلتوسر بود. روش #فوکو_در_دروه_متقدم روش #دیرینه_شناسی است که تا پایان دهه شصت در اندیشه‌های وی جاری بود. #دیرینه_شناسی که روشی متفاوت در #واکاوی_تاریخ است سعی در بررسی شرایطی است که #انسان‌ها_به_عنوان_سوژه_دانش در می‌آیند

🌏 در واقع #فوکو_در_دیرینه_شناسی به دنبال نشان دادن شرایطی است که در آن علوم اجتماعی به وجود می‌آیند و انسان را مورد مطالعه قرار می‌دهند. در بیانی دیگر دیرینه شناسی #به_دنبال_شرایط_وجودی_گفتمان – سخن و انتشار آن در سطح جامعه است. مفهوم گفتمان تا حدود زیادی به مفهوم ساختار نزدیک است.

🌏 به گفته #فوکو #هر_قدرتی_در_هر_عصری_دانش مورد نیاز #خود_را_تولید می‌کند و #گفتمان نقطه #تلاقی_قدرت_و_دانش است.


🌏 #گفتمان از #مجموعه_قانون_مندی_از_گزاره_ها تشکیل شده است، این #گزاره‌ها #به_صورت_ساختاری_در_پس اندیشه_ها_و_گفتارهای هر عصر قرار دارند و #گفتمان_در_هر_عصری_شیوه_اندیشیدن_را_مشخص_می‌کند.

🌏 #فوکو در اینجا مفهوم #صورت_بندی_دانایی یا همان #اپیستمه را معرفی می‌کند.

🌏 #اپیستمه نه به معنای مجموعه دانش‌ها بلکه #به_معنای «نظام دانایی یا #کل_روابطی_است که در یک عصر خاص، #وحدت_بخش_کردار_های_گفتمانی هستند، که اشکال معرفت شناسانه علم و احتمالا نظام‌های صوری را پدید می‌آورند» است.

🌏 #فوکو #سه_گونه_اپیستمه را از یکدیگر شناسایی می‌کند‌: #رنسانس، #کلاسیک و #مدرن، در اینجا باید متذکر شویم که وی به وجود آمدن این سه گانه را #نه_روندی_تکاملی_بلکه_روندی_مجزا می‌داند.


🌏 به نظر #فوکو_در_ دوره_رنسانس_انسان_نمی‌توانست_به_عنوان_سوژه_دانش_در_آید اما #در_دوره_مدرن_انسانها_به_عنوان_سوژه_دانش+در_می‌آیند.


🌏 $فوکو_متقدم، با استفاده از دیرینه شناسی #سوژه یا همان #فاعل_شناسا را به ورطه نابودی می‌کشاند و سعی در از میان برداشتن آن دارد.

🌏 #گفتمان به عنوان مهمترین عنصر این بخش از اندیشه فوکو #به_کردارها، #حرف‌ها و حتی #اندیشه‌های هر عصر سر و شکل می‌دهد. در این تعریف اگر از سوی گفتمان به فرد مشتی زده شود برخلاف قانون نیوتن انرژی از سوی فرد باز نمی‌گردد فی‌الواقع #رویه‌های_گفتمانی_خودمختار_و_مستقل‌اند.




#شهرام_شیخ_اسمعیلی

https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 از ساختارگرایی تا پساساختارگرایی

✍ شهرام شیخ اسمعیلی



🌏 #ژان_پیاژه برای #ساختار سه ویژگی را بر می‌شمارد:

1. #کلیت

2. #روابط_تبدیل_ها

3. #خود_تنظیم_کنندگی

🌏 #پیاژه ویژگی نخست یعنی #کلیت را #بارزترین_مشخصه_ی_ساخت می‌داند. #کل_در_تعریف_از_مفهوم_مجموعه_متمایز است، «ساختها عبارتند از کل‌ها حال آنکه مجموعه‌ها عبارتند از ترکیباتی که عناصر تشکیل‌دهنده آنها از خود ترکیبات استقلال دارند».

🌏 #پیاژه اشاره می کند ویژگی دوم #روابط_تبدیل_ها #اجزا_این_ساخت_را_در_کنار_هم_حفظ می‌نماید

🌏 #پیاژه همچنین اشاره دارد ویژگی سوم #خود_تنظیم_کنندگی بیان می‌کند که #تغییرات_و_تبدیل_ها_هیچگاه_از_مرز_ساخت_خارج_نمی‌شود.

🌏در واقع پیاژه با ویژگی سوم #وجود_بیرون_از_ساخت_را_انکار می‌کند.

🌏 به نمونه‌هایی از این بررسی‌های #ساختار_گرایانه به اشاره می‌پردازیم.

یکی از #بهترین_واکاوی_های_ساختار_گرایانه را می‌توان بررسی سنت روشنفکری فرانسه از دکارت تا قرن بیستم توسط‌ #گاردنر دانست.

🌏 #گاردنر در این واکاوی عناصر این #سنت_روشنفکری را به دو بخش #همزمان و عناصر #در_زمان تقسیم می‌کند.

#عناصر_همزمان یعنی عناصری که از سال 1650 تا 1900 همیشه وجود داشته اند مانند #علاقه_به_ذهن، #ابژکتیویته_بی_طرف، #تمایل_به_ترکیب_تمامی_دانش_ها، #موقعیت_ویژه_نوع_بشر، #خصیصه_های_منحصر_به_فرد_زبان، #علاقه و در عین حال #انزجار_از_فلسفه_پیشین، #احترام به اندیشه #ریاضی.

🌏 #پیاژه_عناصر_در_زمان یعنی عناصری که اهمیت آنها از 1650 تا 1900 دچار نوسان بوده است را اینگونه بر می‌شمارد: #علاقه_اولیه_به_فرد/#علاقه_به_جامعه، به انواع فرهنگ‌های جهان، #علاقه اولیه #به_اندیشه_های_منطقی_ریاضی‌/ #به_زندگی_عاشقانه و سویه‌های زیباشناختی اندیشه. ( #استوارت_سیم – #ساختارگرایی_و_پساساختار_گرایی) مثال فوق به خوبی رهیافت ساختارگرایان را در واکاوی‌های خود نشان می‌دهد.

🌏 #روش_ساختار_گرایانه در علوم دیگر مانند #ادبیات، #ریاضی، #معماری و... نیز کاربرد بسیاری دارد. #ساختارگرایان در ادبیات نیز #به_دنبال_یافتن_اصول_ثابت_در_پس_ظواهر هستند. شاید بهترین دلیل بر این ادعا این گفته #ارسطو_درباره_تراژدی باشد «به حکم ضرورت در تراژدی شش جزء وجود دارد که تراژدی از آنها ترکیب می‌یابد و ماهیت آن، بدان شش جزء حاصل می‌گردد». با همین دیدگاه داستان‌های نوشته شده هر گونه که پرداخته شوند دارای ساخت مشترک هستند. در توضیحی نه چندان دقیق می‌توان به این گفته #ویکتور_هوگو اشاره کرد که داستانها به پایان رسیده‌اند و آنچه که نوشته می‌شود همان #داستان_های_پیشین_در_شکل_های_مختلف است.




#شهرام_شیخ_اسمعیلی



https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 ساختارگرایی

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #ساختارگرایی یک شیوه اندیشیدن و کاویدن امور است که در نیمه نخست قرن بیستم مورد استقبال اندیشمندان قرار گرفت. ساختارگرایان همیشه در پی آن هستند که پرده‌هایی که در ظواهر امور قرار گرفته را کنار زده و به #اصول_ثابت_و تغییر_نیافتنی برسند؛ بدین صورت مرزهای #فلسفه را در نور دیدند و به #ریاضیات، #معماری، #ادبیات و علوم دیگر وارد شد. ریشه‌های اصلی ساختارگرایی را در #زبانشناسی_سوسور می‌توان یافت. سوسور #رابطه_دال_و_مدلول را رابطه ای ساختاری می‌بیند که در ارتباط دال‌ها معنا می‌یابد. #به_نظر_سوسور_بین_معنا_و_نشانه هیچگونه #رابطه اصیلی #وجود_ندارد برای مثال میز کلاس در رابطه با کلاس معنای میز کلاس را می‌گیرد یا سمت راست در رابطه با سمت چپ معنای سمت راست را می‌گیرد.

🌏 درک مفهوم #ساختارگرایی_بدون_شناختن_مفهوم_سوژه تقریبا محال است. #سوژه یا همان #فاعل_شناسا با اندیشه #دکارت آغاز می‌شود که وی وجود آن را در اندیشیدن می‌دید. مفهوم #سوژه_در_اندیشه_دکارت به کمال می‌رسد.

🌏 #دکارت_عقل_را_جانشین_تمام_مقولات دیگر مانند #وحی و موهومات می‌کند و حتی خدا را معلول علتی که در ذهن وی وجود دارد معرفی می‌کند( #سوژه_محوری_استعلایی). پس از دکارت مفهوم سوژه دچار تغییرات گسترده ای شد.

🌏 #کانت_سوژه_را_به_مقولات_تجربی کاست.

🌏 #مارکس_سوژه_را_به_کل_به_کنار_نهاد و شیوه‌های تولید را تعیین‌کننده نوع زندگی فرد دانست .

🌏 #فروید به نقش امیال و احساسات در تصمیم‌گیری‌ها پرداخت و نشان داد که #سوژه مورد نظر درصد بالایی از تصمیمات خود را به صورت #ناخودآگاه اخذ می‌نماید.

🌏 در واقع باید گفت مفهوم #سوژه_دکارتی در طول سال‌های پس از وی بارها مورد حمله اندیشمندان مختلف قرار گرفت و هر بار از محدوده توان عملی وی کاسته شد. این کاستن از محدوده عملی در اندیشه #ساختارگرایان فلسفه ای مانند #آلتوسر و #اشترائوس به کمال می‌رسد.

🌏 #آلتوسر نیز شبکه اعمال را مطرح می‌نماید که فرد را محدود به خود می‌نماید به نظر آلتوسر این که انسان از ابتدا در وضعیتی قرار می‌گیرد که از پیش و با اعمال دیگران ساخته شده است #سوژگی_را_از_انسان_می‌گیرد.


🌏 #اشترائوس_سوژه_را_بچه_ننر_مدرنیته معرفی می‌نماید و از لزوم کنار گذاشتن آن صحبت می‌نماید وی می‌گوید وظیفه ساختارگرا یافتن آن عنصر دگرگونی ناپذیر در پس ظواهر مختلف است. همین زمینه فکری باعث آن می‌شود که اشترائوس در پژوهش تاریخی خود در مورد #اسطوره سعی در یافتن آن زمینه‌های مشترک کند یعنی در پی یافتن شباهت در نمودهای مختلف مفهوم اسطوره باشد.

🌏 در واقع #سوژه_در_ساختارگرایی_به_محاق_می‌رود .


🌏 #ساختارگرایان_در_صدد_سوژه_زدایی_از_زندگی هستند.



#شهرام_شیخ_اسمعیلی

https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 اندیشه‌های فوکو؛ از ساختارگرایی تا پساساختارگرایی

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #میشل_فوکو فیلسوف و روانشناس فرانسوی در سال 1926 در #پواتیه_فرانسه به دنیا آمد. تحصیلات اولیه او در رشته #فلسفه بود، سپس به تحصیل #روانشناسی پرداخت. به همین خاطر، مضامین #آثار_فوکو_در_بردارنده_اصول_فلسفی_و_روانشناسی_توامان_است.

🌏 #زندگی_میشل_فوکو را می‌توان به #دو_دوره جداگانه تقسیم کرد.

🌏 در دوره نخست که ما آن را #فوکوی_متقدم می‌نامیم، #تحت_تاثیر مارکسیست ساختارگرای #لویی_آلتوسر قرار داشت. شدت این تاثیرپذیری در حدی بود که فوکو مدتی به #عضویت_حزب_کمونیست_فرانسه درآمد.

🌏 آثار #فوکوی_متقدم بیشتر جهت #تاکید_بر_اصول_ساختارگرایانه‌_ای می‌باشد که آن را #از_آلتوسر_الهام_گرفته است.


🌏 #دوره_دوم_اندیشه_ی_فوکو که شامل سال‌های آخر عمر وی می‌شود، وما آن را #فوکوی_متاخر می نامیم بیشتر بر #رهیافت‌های_پساساختارگرایانه قرار داشت.

🌏 #لقب_فرزند_ناخلف_ساختارگرایی که توسط برخی اندیشمندان به فوکو اطلاق می‌شود، نیز متاثر از همین دوران زندگی وی است.




#شهرام_شیخ_اسمعیلی


https://t.me/shahram_sheikhesmaeili