تاریخ بیجارگرّوس
از ابتدا تاکُنون
پژوهشگر
محمّد امین حق بیدار
چکیده
شهرستان بیجار شهری است بسیار کهن و تاریخی که برخی از
مورخان قدمت آن را به هزاره سوم پیش از میلاد مسیح نسبت می دهند. شهر بیجار در غرب
ایران واقع شده و یکی از شهرهای استان کردستان می باشد. دارای 7730 کیلومتر مربع
مساحت بوده و دارای 288 روستاست که حدود 262 روستای آن قابل سکونت می باشد. از
شمال شرقی به استان زنجان، از شمال غربی به شهرستان تکاب(درآذربایجان غربی)، از جنوب
به شهرستان قروه، از جنوب شرقی به قسمت کوچکی از استان همدان و از غرب به سنندج و
دیواندره محدود است.
بیجار منطقه ای است در راستای رشته‌کوه‌های غرب ایران و یک
سوم اراضی آن کوهستانی است. جنس خاک آن از سنگهای رسوبی بویژه ترکیبات رُسی و آهکی
و متعلق به دگرگونیهای دوران سوم زمین شناسی است. شهر بیجار به"بام
ایران"مشهور است، چرا که 1940 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و 770 متر از
تهران و 425 متر از سنندج بلندتر است. این شهر بلندترین شهر ایران است. بیجار در
زمان قدیم معروف به(بیدزار) بوده و برخی وجه تسمیه آن را به این دلیل می پندارند.
شاه اسماعیل صفوی هنگام لشکرکشی به غرب ایران از این منطقه عبور کرده. بیجار در
دوران مغولها هدف حمله قرار گرفت و چنگیزخان در 3 کیلومتری بیجار در جاده‌ای که
اکنون به دیواندره ختم میشود اقامت گزید و در بالای کوهی به همین نام در3 کیلومتری
شهر قلعه ای ساخت که چنگیز قلعه معروف است. به دلیل شایستگی زنان این منطقه در
زمان ناصرالدّین شاه قاجار خزانه دارحکومت فردی به نام"زبیده خانم گروسی"
از اهالی حلوایی بیجار به عنوان همسر شاه و خزانه دار دربار برگزیده شد و در حکومت وقت نفوذ زیادی پیدا کرد.
دیرینگی تاریخی این منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح
می رسد و مؤید این فرض" دژ سِتُرگ قمچقای" است که در عهد مادها، پارتها
و ساسانیان به عنوان پایگاه استراتژیک از آن استفاده می شده. قلعه بالاي شهر بيجار
معروف به قلعه بانو كه در مطالعات باستان شناسي آن را متعلّق به هزاره دوم قبل از
ميلاد تشخيص داده اند، سَنَد قابل توجّهي بر اثبات قدمت تاريخي اين شهر است.
اکثریت مردم شهرستان بیجار به زبان کُردی گروسی سخن می‌گویند.
در این ناحیه دو گویش کُردی از شاخه‌های کرمانشاهی و گورانی نیز تشخیص داده شدهاست.
مردم این شهرستان مسلمان و اکثریت آن پِیرو مذهب شیعه اَثنی
عَشری هستند. مراسم تاسوعا و عاشورای بیجار در ایران کم نظیر است و مردم در
برگزاری آن مشارکت فعال دارند و هر ساله خبرنگاران داخلی و خارجی زیادی جهت تهیه
گزارش در آن شرکت می‌کنند. مردم منطقه مراسم عید باستانی و ملی نوروز را هم با
شکوه برگزار می‌نمایند.
از نامداران گروس می توان حسنعلی خان امیرنظام گروسی را نام
برد که نوشته هایش نمونه ممتازی از نثر فارسی به شمار می رود. وی مدتی در مقام
وزارت فواید عامّه و سفیر و سرپرست دانشجویان اعزامی به اروپا و حُکمران وِلایات و
ایالات متعددی بوده و کُلاً در سال های 1253 تا 1275 ه.ق مراحل خدمات دولتی را از
سرهنگی فوج گروس و ریاست گارد مستحفظین دیوانخانه و اَرگ تبریز و حفظ انتظامات
کرمانشاه و خراسان و... طی کرد و مقبره اش اکنون در ماهان کرمان در کنار شاه نعمت
الله ولی قرار دارد. ایشان بسیار مورد توجه میرزا تقی خان امیرکبیر بوده اند.
شادروان شیخ فاضل
گروسی یکی دیگر از نامداران گروس است. وی در سال 1259 خورشیدی در بیجار زاده شد.
در تحصیل علوم فقه و اصول، فلسفه، عرفان، علوم غریبه و زبان های بیگانه موفق بوده
اند، مفردات قرآن کریم، ورزش افکار، رساله تغنّی در قرآن، تجوید اِستدلالی، جنگ
المهمّات، هرکسی کار خودش بار خودش و... از آثار وی می باشد.
بیجار، حضور بزرگان مذهبی چون سید محمّد امامی و حسینعلی
رحمانی گروسی و... را در تاریخ پُر افتخار خود داراست. این شهر کهن مأمن موسیقیدانان،
نگارگران، خوشنویسان، چامه‌گویان و سخنوران، پزشکان، هنرمندان از رشته های
گوناگون، روحانیون و نظامیان(دریاداران) گرانقدر بسیاری در بیجار بوده که ایشان
خدمات زیادی به جامعه ایرانی ارائه داده اند.
صنایع دستی این منطقه را قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم، سجاده،
نمد، توری، دستکش، جوراب و... تشکیل می دهند و فرش های این منطقه از شهرت جهانی
برخوردار بوده که به كشورهاي خارجي صادر می شود.
از دیگر سوغاتی‌های این شهر می‌توان به حَلواسُوهانی، نان
شیرمال مخصوص بیجار و انواع تُرشی‌های خوشمزه(تُرشی هفته بیجار) اشاره نمود.
روزنامه ی ژیار