روزنامه ی ژیار (شهرام شیخ اسمعیلی)

🌕🌕انازیان

✍شهرام شیخ اسمعیلی

🌕 انازیان یا به عربی عنازیون، که در شرفنامه به آن عیار گفته می‌شود ، یک سلسله کردی هستند که در سال ٩٩٠میلادی توسط ابوالفتح محمد بن عناز تأسیس شد و 126 سال سلطنت کرد

🌕 منطقه تحت حاکمیت آنازی ها شامل مناطقی مانند کرمانشان ، ایلام ، حلوان، دینور ،مندلی ، شهرزور و داقوق در منطقه مرزی ایران و عراق امروزی بود

🌕 عناز در حلوان حکومت می کرد و در طول بیست سال حکومت خود با قبایل غربی غربی بنی عقیل و بنی مزید جنگ های زیادی کرد و این دو قبیله را از بین برد.( 999 ).


🌕 انازیان در شرق رقابت شدیدی با حسنوی ها (وابستگی فامیلی هم داشتند) وجود داشت ، در سال 1006، یک لشکر 10000 نفری حسنوی بر ضد آنازی ها لشکرکشی کردند، در توافق نامه ای که بین دو خاندان کورد(انازی و حسنوی )امضا شد ، حسنوی ها ابوالفتح آنازی ها را دست نشاندۀ خود اعلام کردند.


🌕ابوالفتح اناز در سال 1029، ابوالشوق بر عقیل پیروز شد و داقوق تصرف کرد . وی فاصله زمانی 1038-1039 کرمانشاه را تصرف کرد و حاکم آن را به اسارت گرفت.

🌕هنگامی که بویه صمصام الدوله در سال 1043 درگذشت، آنازیان با تهدیدسلجوقیان مواجه شدند.

🌕 طغرل بیگ لشکر سلجوقیان را به فرماندهی ابراهیم ینال علیه آنازی ها فرستاد.

🌕 طغرل بیگ تلاش کرد تا اراضی آنازی را تصرف کند. در جریان لشکرکشی، والی کورد همدان برای جمع آوری متحدان به راه افتاد و از دینور به کرمانشاه و سپس از رودخانه دیاله به قلعه شیروان رفت و در آنجا تعداد زیادی از طوایف کورد را دور خود جمع کرد.

🌕 طغرل بیگ که حلوان و ماهیدشت را تصرف کرد ، به خانات حمله کرد ، آنازی ها شکست خوردند و ابوالفتح اناز در این جنگ جان باخت.


🌕 پس از مرگ ابوالفتح، آنازی ها وارد جنگ قدرت شدند، در نتیجه آنازی ها که ضعیف شده بودند، با پرداخت خراج به سلجوقیان به حیات خود ادامه دادند و این سلسله در سال 1116 سقوط کرد.

🌕🌕حاکمان آنازی

👈 ابوالفتح محمد پسر اناز
(991-1011)
👈ابوالشوق حسام الدوله فارس پسر محمد (1011-1046)
👈 مهلل پسر محمد
(1011-1055)
👈سرخاب اول پسر محمد (1011-1046)
👈 سعدی پسر فارس
(1050-1055)
سرخاب دوم پسر بدر پسر مهلل
(? -1107)
👈ابو منصور پسر سرخاب (1107- ?)
👈 سرخاب پسر اناز
(1100 )

https://t.me/mejooizhyar

🌕🌕 انازیان یا عنّازیان

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

👈 انازیان یک سلسله مستقل کرد از شهرزور تا دینور بودند که در فاصله سال های ۴۰۱ تا ۵۱۱ هجری قمری با از بین بردن آل حُسنویه بر قلمرو آل حسنویه مسلط شدند و جانشین آنان شدند که بر قسمت‌هایی از قلمرو حسنویه بر شهرهای مهم کردستان اردلان بعدی و شهرهای دینور ،همدان و نهاوند تا حدود خوزستان کنونی حکومت کرده‌اند.

👈 آخرین حاکم حسنویه امیر طاهر برزینی ، است که توسط ابوالشوک (حسام الدوله) حاکم سلسله انازیان از بین رفت.

👈بیشتر نواحی قلمرو امیر طاهر به تصرف حاکم کرد انازیان درآمد، در بعضی از منابع عربی نام آن‌ها عنّازیان ذکر شده است

🌕 امیران مهم انازیان عبارتند از:

👈ابوالفتح محمد بن عناز (۴۰۱–۳۸۱ ق)(۹۹۱–۱۰۱۱ م)

👈ابوالشوک حسام الدولة فارس بن محمد (۴۰۱–۴۳۷ ق) (۱۰۱۱–۱۰۴۶ م)
برحلوان مسلط شد

👈مهلهل بن محمد (۴۳۷–۴۴۴ ق)(۱۰۱۱–۱۰۴۶ م) شهرزور را نیز تصرف نمود.

👈سرخاب بن محمد (۱۰۱۱–۱۰۴۶ ۱۰۵۵)

👈مهلهل بن محمد (۱۰۴۶–۹۴۹)

👈سعدی بن فارس( ۱۰۴۶-- ۱۰۵۵)

👈سرخاب بن بدر بن مهلهل (۱۰۵۵–۱۱۰۷)

👈أبو منصور بن سرخاب ۱۱۰۷


🌕حکومت بنی تا ۵۱۱ ق. دوام داشته‌است. با حمله ترکمن های سلجوقی سلسله انازیان از بین رفت و سلجوقیان سرکار آمدند و با تجزیه قلمرو سلجوقیان ،اتابکان لرستان جانشینان ،انازیان شدند.


https://t.me/mejooizhyar

نوشته:شهرام شیخ اسمعیلی

خاندان حُسنویه بەرزیکانی (۳۳۰هجری تا٤۰٦ ه.ق)
"امیرحسین به رزیکانی رئیس عشیره ی به رزیکانی چون شخص دست و دلبازی بود مردم زیادی دور او جمع شدند و او را به ریاست پذیرفتند و درسال۳۳۰ هجری قمری اساس فرمانروایی خود را در شهرزور استوار کرد و برادرانش" غانم" و "ونداد" ازدینور و همدان تا صامغان و نهاوند را تصرف کردند."(۱۰)
"امیرحسین درسال۳٤۸ هجری قمری، غانم ۳٤۹ هجری قمری ونداد در۳٥۰ هجری قمری درپی هم به دیار باقی شتافتند. تمام متصرفات آنها از جمله سنندج به پسر امیرحسین، امیر حسنویه رسید"
(۳٤۸ه.ق متصرفات پدر و تا۳٥۰ه.ق متصرفات عموها)
"آغاز حکومت حسنویه مصادف شد با سلطنت امیر معزالدوله دیلمی که نیرویی برای تصرف مقر حکومت حسنویه به شهرزور فرستاد و از حسنویه شکست خورد و ناچار به صلح با حسنویه شد."
"پس از مرگ معزالدوله دیلمی پسرش بختیار دیلمی به حکومت رسید (۳٦٥ه.ق) که میانه او باحسنویه به هم خورد با کمک رکن الدوله دیلمی که از حسنویه اندیشناک بود .فرمانده به نام ابوالفضل ابن العمید برای تسخیر شهرزور فرستاد، اما ابن عمید به مقصد نرسیده درگذشت پسرش ابوالفتح جانشین شد اما حاضر به جنگ نشد."(۱۰)
"پس ازفوت حسنویه پسرش بدر (۳٦۹هجری قمری) به فرمانروایی رسید.
"بدرکه لقب ناصرالدوله ابوالنجم را داشت و از سیاست وکاردانی بهره داشت از اختلاف سران آل بویه استفاده کرد و دایره فرمانرواییش را توسعه بخشید؛ از یک طرف کردستان و مناطق جبال(شهرزور وکردستان اردلان و کرماشان)را تحت فرمانروایی داشت و ا زسوی دیگر بر دینور، بروجرد، لرستان، اهواز و نهاوند فرمان می راند.

@mejooizhyar

تاریخ حسنویه بعنوان حاکمان کردستان بخصوص سنندج قدیم:
شورش امیر هلال به رزیکانی
امیر هلال پسر ناصرالدوله با نیرویی برای تصرف شهر زور به آن دیار لشکر کشید، ابن الماضی حاکم آن شهر را کشت و دارایی او را به غارت برد.
ناصرالدوله حسنوی از بهاالدوله دیلمی کمک خواست و سپاهیان بهاالدوله به فرماندهی فخرالملک سپاه هلال را شکست دادند و هلال اسیر شد. (٤۰٤هجری قمری)
ناصرالدوله دوباره به حکومت رسید و ولایت شهرزور را در پاداش به عمید الجیوش وزیر بهاالدوله دیلمی داد.
هلال بعد از درگذشت پدر از زندان دیلمیان بدستور جلال الدوله پسر بهاالدوله دیلمی رهایی یافت و در ٤۰٦ هجری قمری جانشین بدر شد و در جنگی که بین او و شمس الدوله پسر فخرالدوله دیلمی در گرفت هلال کشته شد و پسر هلال امیر طاهر؛ فرمانروای حسنویه شد.
امیر طاهر پس از آنکه ملک موروثی خود را بازیافت با خواهر ابوالشوک حاکم انازی ازدواج کرد به امید اینکه ابوالشوک پشتیبان او باشد، اما این وصلت سودی نبخشید و ابوالشوک چون برادرش سعدی بدست طاهر کشته شده بود، به قصاص برادرش طاهر را به قتل رسانید (٤۰٦هجری قمری) و شهرزور به برادر خود مهلهل انازی سپرد و به این ترتیب فرمانروایی سلطنت خاندان حسنویه در شهرزور به پایان رسید و حکومت حسنویه فروریخت.
وحکومت انازیان (۳۸۱تا ٥۲۰ هجری قمری ) به قدرت رسید.

آلِ حَسْنَوَیهْ، یا حَسْنویه،
خاندانی از کردهای بَرْزَکانی کردستان که حدود نیمه دوم قرن چهارم هجری به مدت ۶۰ سال در دوره پریشانی خلافت عباسی در کردستانبر قسمت‌هایی از کردستان، لرستان و خوزستان فرمان راندند. وشهر سنندج کنونی در قلمرو حسنویه قرار داشت
دوره پریشانی خلافت عباسی در کردستان (قرن ۳-۵ق/۹-۱۱م) مجالی برای پیدایش امارت‌های کردی پیش آورد. از جمله آنها، دیلمیان، کردها و لرها در زاگرس بودند، مورخان قدیم همچون مسعودی تیره‎های کرد ایران از جمله برزکانی، شاذنجان (شادگانی) و جورقان (گورانی) را یاد کرده‎اند. از تیره کردهای برزکانی (یا بَرزینی) هم به‎سان تیره مروانی (نیاکان ایوبیان) امیرانی پدید آمدند که در قرن ۷ق/۱۰م قدرت یافتند.
قدرت گرفتن حسنویه

حسنویه فرزند حسین برزکانی رئیس آن تیره، بخشی مهم از کردستان ، شامل دینوَر، نهاوند، شاپور خواست، یزدگرد و اسدآباد همدان را به تدریج تصرف کرد (ح ۳۴۸ق/۹۵۹م) و قلعه سَرْماج را نزدیک بیستون بر فراز کوهی بنا کرد و تختگاه خود ساخت. نفوذ و اقتدار این خاندان تا حدود خوزستان کنونی در جنوب و آذربایجان کنونی در شمال رسید و حکمرانی آنان بیش از ۶۰ سال به طول انجامید.

فرمانروایان حسنویە

حَسْنَوَیهِ‎ بن ‎حسین کردی، بَدْر بن ‎حسنویه و هلال‎ بن ‎بدر، ۳ تن از خاندان حسنویه بودند که به حکومت رسیدند.
حَسْنَوَیهِ‎ بن ‎حسین

امیر حَسْنَوَیهِ‎ بن ‎حسین کردی برزکانی (۳۴۸-۳۶۹ق/۹۵۹-۹۷۹م)، سر سلسله این خاندان که رسماً ۲۰ سال بر کردستان فرمان راند. پیشتر، داییهای او وَنْداد و غانِم، پسران احمد عیشانی (یا عیسانی، تیره‎ای دیگر از کردها) در نواحی مذکور نزدیک به ۵۰ سال نفوذ و چیرگی داشتند تا آنکه هر دو در سالهای ۳۴۹-۳۵۰ق/۹۶۰-۹۶۱م درگذشتند و حسنویه بر همه املاک و اقطاعات ایشان تملّک یافت و کار وی بالا گرفت و فرمان او بر شهرهای مهم کردستان و جبال(ماد) تا حدود خوزستان نافذ گردید.
همکاری با دیلمیان

رکن‎الدوله دیلمی (۳۲۸-۳۶۷ق/۹۴۰-۹۷۸م) به سبب آنکه وی دیلمیان را در پیکار با سامانیان یاری می‎کرد، نسبت به اعمالش چشم‎پوشی داشت، اما هنگامی که حسنویه با سَهْلان‎بن‎مُسافِر کارگزار آل بویه بر سر تصرّف جبال اختلاف پیدا کرد و او را گرفتار ساخت، رکن‎الدوله ناگزیر وزیر خود ابوالفضل‎بن‎عمید را با سپاه بدان سوی فرستاد. اما آن وزیر در همدان مرد (۳۵۹ق/۹۰م) و پسرش ابوالفتح‎بن‎عمید در برابر ۰۰۰‘۵۰ دینار و تعداد بسیاری چهارپا و هدایای دیگر که بهای مجموع آنها به ۰۰۰‘۱۰۰ دینار می‎رسید، با حسنویه صلح کرد و کار جمع آوری مالیات را به وی واگذاشت و نوعی استقلال مالی به او داد (۳۶۰ق/۹۷۱م).
درگذشت

عضدالدوله دیلمی پسر رکن‎الدوله (۳۳۸-۳۷۲ق/۹۴۹-۹۸۲م) در برخورد با کردها سختگیر بود. وی پس از چیرگی بر پسرعموی خود عزّالدوله بختیار، و نیز پس از پیروزی بر حمدانیان و کردستان عراق (۳۶۸ق/۹۷۹م)، به تسخیر جبال ایران عزم کرد. حسنویه طبیعتاً می‎بایست از دیلمیان جبال و از آن جمله بختیار جانبداری کند، اما با زیرکی خاصی از دخالت مستقیم خودداری ورزید. در همان زمان، حسنویه در یکشنبه ۳ ربیع الاول ۳۶۹ق/۲۸ سپتامبر ۹۷۹م در قلعه سرماج درگذشت.
خصوصیات

وی امیری شکوهمند و نیک خوی و سیاستمدار بود و همراهان خود را از دستبرد به اموال مردم باز می‎داشت. او اثاری از خود بر جای نهاد که از آن جمله مسجد جامع دینور بود.
فرزندان

او ۷ فرزند داشت به نامهای ابوالعلاء، عبدالرزاق، ابوالنجم بدر، عاصم، ابوعدنان، بختیار و عبدالملک، از ایشان برخی به عضدالدوله روی آوردند و برخی به برداردش فخرالدوله دیلمی حکمران جبال روی نهادند اما از آن میان تنها ابوالنجم پدر فرجامی نیک یافت.

@mejooizhyar

بَدْر بن‎ حسنویه

چون عضدالدوله و مؤیدالدوله درگذشتند (۳۷۲۰۳۸۳ق/۹۸۲-۹۹۳م)، فخرالدوله پادشاهی یافت و دوستی و همدستی وی با پدر که یگانه وارث پدری بود، تا به آخر پایید. بدر با کاردانی تمام فرمانروایی خود را در میان نیروهای متخالف دیلمی عراق و ایران مستقر ساخت، چندان که از همه سوی‎خواهان اتحاد با او می‎بودند، یا به دربار وی پناه می‎بردند.
نبرد با شرف الدوله

در ۳۷۶ق/۹۸۶م شرف‎الدوله پسر عضدالدوله که عراق را تسخیر کرده بود، قَراتَکینِ جَهْشَیاری را برای سرکوبی بدر حسنویه اعزام کرد. در آن پیکار، جهشیاری شکستی فاحش یافت و گریخت و بدر بر سراسر جبال ایران چیره گشت.
پیوند با آل بویه

با درگذشت شرف‎الدوله (۳۷۹ق/۹۸۹م) و آغاز امارت برادر کوچکش بهاءالدوله پسر عضدالدوله (۳۷۹-۴۰۳ق/۹۸۹-۱۰۱۲م) فخرالدوله به تحریک وزیر خود صاحب‎ بن‎ عبّاد (د ۳۸۵ق/۹۹۵م) با خیال تسخیر عراق، روی به خوزستان نهاد و در این سفر بدر حسنویه همراه او بود. گرچه این لشکرکشی کامیابی نداشت، اما موجب برخی پیوندهای خانوادگی میان آل بویه و خاندان حسنویه شد. در ۳۸۷ق/۹۹۷م فخرالدوله دیلمی درگذشت و کشور او میان دو فرزند خردسالش مجدالدوله (۳۸۷-۴۲۰ق/۹۹۷-۱۰۲۹م)، (ری و پیرامون آن) و شمس‎الدوله (۳۸۷-۴۱۲ق/۹۹۷-۱۰۲۱م)، همدان تا کرمانشاه) تقسیم شد. مادر ایشان سیده شیرین اُمُّ‎الملوک (د ۴۱۹ق/۱۰۲۸م)دختر سپهبد شَرْوین‎ بن ‎مرزبان طبرستانی نیابت پادشاهی آنان را یافت.
کاردانی بدر

کار بدر در این سالها بیش از پیش بالا گرفت. بهاءالدوله در تسخیر خوزستان و فارس از وی یاری خواست (۳۸۸ق/۹۹۸م) و در این سال از سوی خلیفه برای وی درفش امارت بسته شد و لقب «ناصرالدّین و‎الدّوله» بدو اعطا گردید. امیران و وزیران گریخته از دربارها به نزد او پناه می‎بردند و یاری می‎جستند. در عین حال عقل معاش بدر حسنویه کم از سیاست دانی او نبود. او تجارت فرآورده‎های حوزه حکمرانی خود را با تأسیس فروشگاهی در همدان به امارت و اقطاع داری خود افزود.
قلمرو حکومت

قلمرو بدر حسنویه در اوج قدرت او، شاپور خواست، دینور، نهاوند، اسداباد، بروجرد، چندین شهر و قریه در استان اهواز، و گاهی هم قَرْمیسین و حُلْوان و شَهْرِزور را شامل می‎شد.
هلال ‎بن‎ بدر

هلال‎بن‎بدر ابوالبدر ملقّب‎المعالی (۴۰۰-۴۰۵ق/۱۰۱۰-۱۰۱۴م)، بدر حسنویه به فرزند خود هلال که مادرش از تیره شادیگان بود و به دور از او به بار آمد، علاقه‎ای نداشت و تنها فرزند دیگرش «ابوعیسی» را دوست می‎داشت که هیچ خبری از او دانسته نیست.
جنگ هلال با بدر

کشمکش آن دو وقتی بالا گرفت که هلال برخلاف امر پدر به شهر زور تاخت و آنجا را از همدست پدر خود ابن‎قاضی گرفت پسر گردید و به خواست خود در قلعه درازینه اقامت گزید (۴۰۰ق/۱۰۱۰م). بدر از آنجا به تحریک امیران اطراف بر ضد هلال برخاست و حتی از بهاءالدوله یاری خواست و نیز کردهای گورانی را بر ضد برزکانیها برانگیخت.

از سوی بغداد فخرالملک‎ابوغالبِ وزیر و از سوی شمس‎الدوله همدانی، ابوبکر رافع به یاری بدر شتافتند. نخست، هلال سپاهیان جبال و دیلمیان را در نهاوند شکست داد و کشتاری سخت به راه‌انداخت که طی آن ۹۰ امیر کشته شدند، اما وی در مقابله با لشکریان عراق شکست خورد و خود اسیر گردید و در بغداد به زندان افتاد.

@mejooizhyar

طاهر بن‎ هلال
سرگذشت

پس از آن، طاهربن‎هلال به طلب امارت موروث برخاست، شمس‎الدوله او را اسیر کرد و بر برخی از شهرهای خاندان حسنویه چیره گشت. سلطان‎الدوله‎بن‎بهاءالدوله که از این امر ناخرسند شده بود، هلال‎بن‎بدر را آزاد کرد و با لقب «قطب‎المعالی» در رأس سپاهی از عراق به سوی جبال روانه کرد. جنگ آن دو گروه در نزدیکی همدان به اسارت هلال انجامید که پس از اندکی به کین خونهای ریخته، کشته شد (۴۰۵ق/۱۰۱۴م).
کشته شدن

آنگاه بیشتر سرزمین خاندان حسنویه بهره شمس‎الدوله همدانی گردید و او قلاع و اموال ایشان را گرفت، اما وی در همین سال، طاهربن‎هلال را رها کرد و برخی از تیره‎های کرد بر او گرد آمدند و او به جنگ با ابوالشّوک، پسر ابوالفتح‎بن‎عنّاز حاکم کرمانشاه و حلوان شتافت، و سرانجام به دست آنان کشته شد (۴۰۶ق/۱۰۱۵م).
فرزند

از وی فرزندی به نام بدربن‎طاهر به جای ماند که در ۴۳۸ق/۱۰۴۶م از سوی سلجوقیان به حکومت کرمانشاه و دینور رسید و گویا در ۴۳۹ق/۱۰۴۷م در قلعه سرماج درگذشت.
مدت فرمانروایی

آل حسنویه کمابیش، ۶۰ سال بر بخش هایی مهم از کردستان، لرستان و جبال عملاً فرمانروایی داشتند. با برافتادن آن امارت، تبارشان از میان نرفت زیرا تا دو سه دهه بازماندگان آن خاندان دست کم در ناحیه‌ای محدود که مرکز آن همان قلعه سرماج بود حکومت کردند، اما قلمرو ایشان چند تکه شد:

ناحیه غربی آن را عنّازیان متصرف شدند که در واقع جانشینان بلافصل ایشان بودند.
ناحیه شرقی را آل بویه تصرف کردند که پس از ایشان همراه با ناحیه جنوبی یک چند بهره کاکویان گردید، تا انکه در نیمه قرن ۵ق/۱۱م همه آنها جزو قلمرو حکومت طغرل بک سلجوقی شد.

@mejooizhyar

حکومت انازیان

انازیان سلسله مستقل کرد
(۴۰۱ تا ۵۱۱ ق.).
انازیان
از بازماندگان خاندان حسنویه بودند که در قسمتهایی از قلمرو حسنویه بر شهرهای مهم کردستان و بلاد دینور و همدان و نهاوند تا حدود خوزستان حکومت کرده‌اند. آخرین حاکم حسنویه امیر طاهر برزینی است که توسط ابوالشوک (حسام الدوله) حاکم سلسله انازیان از بین رفت.

بیشتر نواحی قلمرو امیر طاهر به تصرف حاکم کرد بنی عیاران در آمد، در بعضی از منابع عربی نام آنها بنی عناز یا انّازیان آمده.

برخی از امیران مهم انازیان عبارتند

ابوالفتح محمد بن اناز (۴۰۱- ۳۸۱ ق.)(۹۹۱ - ۱۰۱۱ م.)

ابوالشوک حسام الدولة فارس بن محمد (۴۰۱- ۴۳۷ ق.) (۱۰۱۱ - ۱۰۴۶ م.) حلوان

مهلهل بن محمد (۴۳۷- ۴۴۴ ق.)(۱۰۱۱ - ۱۰۴۶ م.) شهرزور

سرخاب بن محمد (۱۰۱۱ - ۱۰۴۶یا ۱۰۵۵)

مهلهل بن محمد (۱۰۴۶ - ۹۴۹)

سعدی بن فارس۱۰۴۶ ۱۰۵۵

سرخاب بن بدر بن مهلهل (۱۰۵۵ - ۱۱۰۷)

أبو منصور بن سرخاب ۱۱۰۷

حکومت انازیان تا ۵۱۱ ق. دوام داشته‌است. با حمله ترکمنهای سلجوقی سلسله بنی عیاران از بین رفته و مقدمات حکومت اتابکان لرستان بوجود آمد.


#شهرام_شیخ_اسمعیلی

https://t.me/mejooizhyar