روزنامه ی ژیار (شهرام شیخ اسمعیلی)

🌏🌏 از سیستم زبانی به گفتمان

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #کلیه_ی_رویکرد_های_موجود_در_تحلیل_گفتمان علاوه بر مفروضات عام برساختگرایی اجتماعی ، #نگاه_مشابهی_به_زبان_و_سوژه دارند.


🌏 #نقطه_ی_شروع_رویکرد_های_تحلیل_گفتمان همان #ادعای_فلسفه_ی_زبانی_ساختارگرا_و_پساساختارگراست ، یعنی این که #دسترسی_ما_به_واقعیت_همواره_از_طریق_زبان است. #ما_به_کمک_زبان_بازنمایی_هایی_از_واقعیت_خلق_می_کنیم که به هیچ وجه بازتابی از واقعیت از پیش موجود نیستند ، در حقیقت #زبان_در_برساختن_واقعیت_نقش_دارد .این بدان معنا نیست که واقعیتی وجود ندارد .#معانی_و_بازنمایی_ها_اموری_واقعی_اند. #پدیده_های_فیزیکی نیز #وجود_دارند، اما #صرفا_از_طریق_گفتمان_معنا_پیدا_می_کنند.

🌏 #مثال:
#سیل_ناشی_از طغیان_آب_رودخانه_را در نظر بگیرید، #افزایش_سطح_آب_رودخانه_که_به_سیل_منجر می شود #مستقل_از_اندیشه_و_گفتار_مردم_وجود_دارد.#هر_کس فارغ از این که چه می گوید یا چه فکر می کند اگر #در_جای_نامناسبی_باشد_غرق_خواهد_شد.

🌏 #افزایش_سطح_آب_واقعیتی_مادی است #اما_به_محض_این_که_مردم_سعی_می_کنند_معنایی_به_آن_نسبت_دهند_دیگر_داخل_گفتمان_خواهد_شد.

🌏 #بیشتر_افراد_سیل_را_جزو_پدیده_های_طبیعی_به_شمار_می_آورند ، اما لزوما آن را به همان ترتیب توصیف نخواهند کرد.

🌏 #برخی_به_گفتمان_هواشناسی_متوسل_خواهند_شد ، و افزایش سطح آب را با باران شدید نسبت می دهند.

🌏 #عده_ای_دیگر ممکن است #سیل_را_براساس_پدیده_ی_ال_نینو توضیح دهند

🌏 #عده_ای_دیگر_سیل_را یکی از هزاران #پیامد_جهانی_اثر_گاز_های_گلخانه_ای به شمار بیاورند.

🌏 #عده_ای_دیگر_سیل_را #نتیجه_ی_سوء_مدیریت_سیاسی قلمداد خواهند کرد کرد ، یعنی ناتوانی دولت در سفارش ساخت سیل بند و تامین هزینه آن.

🌏 #برخی_احتمالا_سیل_را تجلی اراده ی الهی و #نشانه_ی_خشم_خداوند_از_شیوه_ی_زندگی_گناه_آلود_مردم یا نشانه ی سر رسیدن آخر زمان خواهند دانست


🌏 بر اساس #دیدگاه_های_مختلف یا به عبارت دیگر #گفتمان_های_متفاوت ( البته #قابل_تلفیق_با_یکدیگر ) #می_توان_معنایی_به_افزایش_سطح_آب_در_یک_زمان_مشخص-نسبت-داد.

🌏 نکته مهم این است #هر_یک_از_گفتمان_های_فوق_اقدامات_متفاوت_را ممکن_است_مناسب_به_شمار_آورند.

🌏 #مثلا
#اقدام_به_ساختن_سیل_بند_برای_گفتمان_هایی_که افزایش سطح آب،پدیده ال نینو یا اثر گاز گلخانه ای را سبب سیل می دانند.

🌏 #اقدام_به_سازماندهی_اعتراضات_سیاسی_به_دولت یا به #سیاست_هایی_که_بر_محیط_زیست_جهانی اثر می گذارند برای #گفتمان_هایی_که_سیل_را_نتیجه_ی_سوء_مدیریت_دولت می دانند.

🌏 اقدام برای #آماده_شدن_برای_پایان_قریب_الوقوع_جهان برای #گفتمان_هایی_که_سیل_را تجلی اراده ی الهی و #نشانه_ی_خشم_خداوند_از_شیوه_ی_گناه_آلود_زندگی_مردم یا نشانه ی سر رسیدن آخر زمان می دانند.

🌏 #نسبت_دادن_معنا [ #به_پدیده_ها_در_چهارچوب ] #گفتمان_هایی_موجب_برساختن_و_تغییر_جهان می شوند.

#شهرام_شیخ_اسمعیلی

منبع:

📘 نظریه و روش در تحلیل گفتمان

✍ ماریان یورگنسن و لوئیز فیلیپس

ترجمه: هادی جلیلی










https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 مقایسه رویکردهای مختلف تحلیل گفتمان
بخش٢

✍ شهرام شیخ اسمعیلی


🌏 #روان_شناسی_گفتمانی همچون #تحلیل_گفتمان_انتقادی کانون #مطالعات_تجربی_خود_را_بر نمونه های خاصی از #کاربرد_زبان_در_تعاملات_اجتماعی_متمرکز_کرده است. اما #هدف_روان_شناسی_گفتمانی تحلیل تغییرات گفتمان های فراگیر جامعه که کاربرد انضمامی زبان می تواند به بار بیاورد نیست،بلکه #مطالعه_در_این_باره است که #افراد_چگونه_گفتمان_های_در_دسترس را #با_انعطاف_به_کار_می_گیرند تا از طریق گفت و گو -در حین-تعامل #بازنمایی_های_جهان_و_هویت_ها_را_خلق_کرده و درباره ی آن ها به توافق برسند و در عین حال پیامدهای اجتماعی این امر را نیز مطالعه می کند.

🌏 #کانون_توجه_روان_شناسی_گفتمانی برخلاف نامش شرایط روانی و درونی نیست ،بلکه #رویکردی_است_به_روان_شناسی_اجتماعی که گونه ای #تحلیل_گفتمان را به وجود آورده تا #نحوه_ی_شکل_گیری_خویشتن_و_احساسات_افراد_و_تحولات_آن_ها_در_طول_تعاملات_اجتماعی را بکاود و #نقش_این_فرایند_ها_در_تغییر_و_بازتولید_فرهنگی_و_اجتماعی را نشان دهد. #بسیاری از روان شناسان گفتمانی آشکارا #وامدار_نظریه_ی_پساساختارگرایی_اند ، اما کسانی چون #لاکلائو و #موفه نتایج متفاوتی از آن گرفته اند. #در_روان_شناسی_گفتمانی_افراد_را_محصول_گفتمان و در عین حال #تولید_کننده_ی_گفتمان_در_بستر_یک_تعامل_خاص_به_شمار_می_آورند در حالی که #نظریه_ی_گفتمان_لاکلائو_و_موفه_آدمیان_را_صرفا_سوژه_ی_گفتمان_می_داند.


#شهرام_شیخ_اسمعیلی

منبع:

📘 نظریه و روش در تحلیل گفتمان

✍ ماریان یورگنسن و لوئیز فیلیپس

ترجمه: هادی جلیلی






https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 مقایسه رویکردهای مختلف تحلیل گفتمان
بخش١

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #مفروضات_کلیدی_برساختگرایی_اجتماعی در #نظریه_ی_پساساختارگرایی فرانسوی ریشه دارد که #منکر_نظریه_های_فراگیر_و_عمومیت_بخشی همچون #مارکسیسم_و_روان_کاوی است؛ #برساختگرایی و #پساساختارگرایی هردو عناوینی اند که #محل_بحث_و_منازعه_اند و اجماعی درباره رابطه ی میان آن ها وجود ندارد ،#برساختگرایی_اجتماعی_مقوله_ی_گسترده_تری است و #پساساختارگرایی_یکی_از_اجزاء آن به شمار می آید،#سه_رویکرد مهم #تحلیل_گفتمان_متکی_بر_نظریه_ی_زبانی_ساختارگرا_و_پساساختارگرایند.

🌏 #نظریه_گفتمان_ارنستو_لاکلائو_و_شانتال_موفه ، #ناب_ترین_نظریه_ی_ پساساختارگرایانه است. این نظریه با این #ایده_ی_پساساختارگرایانه شروع می کند که #گفتمان_جهان_اجتماعی_را_در_قالب_معنا_برمی_سازد و از آن جا که زبان به نحوی بنیادین بی ثبات است ، #معنا_به_هیچ_وجه_نمی_تواند_برای_همیشه_ثابت_بماند. هیچ گفتمانی یک پدیده ی بسته نیست:به واسطه ی تماس با سایر گفتمان ها دستخوش تغییر می شود. به همین دلیل #کشمکش_گفتمانی یکی از واژگان کلیدی این نظریه است. گفتمان های مختلف -که #هر_یک_روش_خاصی برای گفت و گو درباره ی جهان اجتماعی و فهم آن در اختیارمان قرار می دهند- #برای _هژمونی_پیدا_کردن ، یعنی #تثبیت_کردن_معنا_های_زبان به روش مورد نظرشان کشمکشی دائم با یکدیگر دارند.به این ترتیب ، می توان #هژمونی را عجالتا غلبه ی یک دیدگاه خاص تعریف کرد.

🌏 #تحلیل_گفتمان_انتقادی ، با توجه خاص به #رویکرد_نورمن_فرکلاف که ب #نقش_فعال_گفتمان_در_ساختن_جهان_اجتماعی تاکید می کند. اما #فرکلاف بر خلاف #لاکلائو و #موفه اصرار دارد که #گفتمان صرفا یکی از جنبه های مختلف هر #پراکتیس_اجتماعی است. #تمایز_میان گفتمان_و_غیرگفتمان یکی از بازمانده های #مارکسیسم_سنتی در نظریه ی #فرکلاف است که باعث می شود تحلیل گفتمان انتقادی کم تر از #نظریه_ی گفتمان_لاکلائو_و_موفه_رویکردی_پساساختارگرا داشته باشد.

#موضع_اصلی مورد علاقه ی #تحلیل_گفتمان_انتقادی_فرکلاف_پژوهشی_درباره_ی_تغییر است. #کاربردهای_انضمامی_زبان همواره متکی #برساختار_های_گفتمانی پیشین اند، #ساختارهایی که کاربران زبانی #براساس_معانی_از_پیش_تثبیت_شده ساخته اند .#فرکلاف با استفاده از #مفهوم_میان_متنیت-یعنی نحوه ی اقتباس یک گفتمان از مولفه ها و گفتمان های سایر متون - توجه اش را بر این امر متمرکز می کند.کاربرد انضمامی زبان از طریق تلفیق #مولفه_های_گفتمان_های مختلف است که می تواند تک تک گفتمان ها و #در_نتیجه_جهان_فرهنگی_و_اجتماعی را تغییر دهد . #با_تحلیل_میان_متنیت می توان درباره ی #باز_تولید-گفتمان_ها که طی آن هیچ عنصر جدیدی مطرح نمی شود و نیز #تغییر_گفتمانی از طریق ترکیب های جدیدی از گفتمان کندوکاو کرد.



#شهرام_شیخ_اسمعیلی


https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 مفروضات کلیدی حوزه ی تحلیل گفتمان

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #رویکرد_های_تحلیل_گفتمان_مبتنی_بر_برساختگرایی_اجتماعی_اند؛ #برساختگرایی_اجتماعی چتری است که #مجموعه_ی_متنوعی از نظریه های جدید #راجع_به_فرهنگ_و_جامعه را در خود جای می دهد.


🌏 #تحلیل_گفتمان صرفا یکی از چندین رویکرد موجود در #برساختگرایی_اجتماعی است اما غالبا بیشتر از سایرین به کار گرفته می شود. خیلی ها هم از رویکردهایی استفاده می کنند که همان ویژگی های تحلیل گفتمان را دارند بی آن که نام تحلیل گفتمان بر آن ها بگذارند.

🌏 #چهار_پیش_فرض در تمامی #رویکرد_های_تحلیل_گفتمان_مشترک اند
که عبارتند از:
👈 #رویکرد_انتقادی_به_دانش_بدیهی_انگاشته_شده :
دانش ما به جهان را نباید حقیقتی عینی به شمار آورد. #ما_تنها_از_طریق_مقولات_به_واقعیت_دسترسی_داریم، و به این ترتیب #دانش، و #بازنمایی_های_ما از جهان بازتاب واقعیت جهان خارج نیستند ،بلکه #محصول_مقوله_بندی_جهان_به_دست_ما ، یا #به_تعبیر_تحلیل_گفتمانی_محصول_گفتمان_اند.

👈 #تاریخی_و_فرهنگی_بودن:
#ما_اساسا_موجوداتی_تاریخی_و_فرهنگی هستیم و دیدگاه های ما به جهان و شناخت مان از آن #محصول_تعاملات_تاریخمند_میان_آدمیان است.در نتیجه #درک_ما_از_جهان و شیوه ی بازنمایی آن #تاریخی و #فرهنگی و همچنین #تصادفی است؛می توانستیم جهان بینی و هویت های دیگری داشته باشیم ، در عین حال این جهان بینی ها و هویت ها در طول زمان تغییر می کنند.#این_دیدگاه_که_تمامی_معرفت_م_تصادفی_است_موضعی_ضد_بنیادگرا است که #در_تقابل_با_موضع_بنیادگرا قرار دارد. #بر_اساس_موضع_بنیادگرایانه می توان #دانش_بشری را #بر_مبنای_شالوده_ی_استوار_و_فرانظری استوار ساخت که #ورای_کنش_های_تصادف_بشری قرار دارد.#گفتمان_گونه_ای_کنش_اجتماعی_است_که_در_تولید_جهان_اجتماعی -شامل #دانش ، #هویت_ها و #روابط_اجتماعی- و در نتیجه #حفظ_الگوهای_اجتماعی_خاص نقش دارد .#این_نگرش_ضد_ذات_گرا است ؛یعنی #جهان_اجتماعی به نحو اجتماعی ساخته شده است و در نتیجه شرایط خارجی نیستند که ویژگی های جهان اجتماعی را مشخص یا از پیش تعیین می کنند،انسان ها نیز صاحب مجموعه ای ویژگی های ثابت و اصیل یا ذات نیستند.
👈 #پیوند_میان_دانش_و_فرایند_های_اجتماعی:
#فرایند_های_اجتماعی هستند که #روش_های_فهم_جهان_را_خلق_و_حفظ_می_کنند. #معرفت_محصول_تعامل_اجتماعی است که در آن حقایق مشترک را می سازیم و #بر_سر_حقیقت_و_خطا_خواندن_پدیده_ها_با_یکدیگر_رقابت_می_کنیم

👈 #پیوند_میان_دانش_و_کنش_اجتماعی:
#در_قالب_یک_جهان_بینی خاص برخی از #انواع_کنش_های_طبیعی و #برخی_دیگر_غیر_قابل_تصور به نظر می آیند.#شناخت_های_اجتماعی_مختلف_از_جهان_به_کنش_های_اجتماعی_مختلفی_منجر_می_شوند و در نتیجه #برساخت_اجتماعی_حقیقت_و_دانش_پیامد_های_اجتماعی_به_همراه_دارند.

#شهرام_شیخ_اسمعیلی

منبع:

📘 نظریه و روش در تحلیل گفتمان

✍ ماریان یورگنسن و لوئیز فیلیپس

ترجمه: هادی جلیلی






https://t.me/shahram_sheikhesmaeili

🌏🌏 تفاوت ها و شباهت های رویکرد های مختلف تحلیل گفتمان

✍ شهرام شیخ اسمعیلی

🌏 #رویکرد_های_مختلف_تحلیل_گفتمان #مفروضات_کلیدی_مشترکی #درباره ی نحوه ی #نگاه_هستی_هایی همچون #زبان و #سوژه دارند.

🌏 #هدف_مشترک آن ها انجام #پژوهش_انتقادی است ، یعنی #کندوکاو_و_تجزیه_و_تحلیل_مناسبات_قدرت در جامعه و #صورت_بندی_دیدگاه_های_هنجاری که از منظر آن بتوانیم #نیم_نگاهی_به_امکان_تغییر_اجتماعی این روابط را نقد کرد.

🌏 هریک از #رویکردها_مفروضات_فلسفی_و_نظری_متفاوتی ، از جمله #درک_خاصی_از_گفتمان و #پراکتیس_اجتماعی و #نقد دارند ؛ که هدف ها، روش ها و مسائل مورد توجه خاصی برای هریک از آن ها به همراه می آورند.

🌏 #شباهت_رویکرد_ها ناشی از #نقطه_عزیمت همگی آن ها #برساخت_گرایی_اجتماعی ، #نگاه_شان_به_زبان_متاثر از #زبان_شناسی_ساختارگرا و #برداشت_شان_از_فرد_مبتنی_بر نوعی #مارکسیسم_ساختارگراست و اغلب از مفاهیمی چون #قدرت و #ایدئولوژی که #با_مفهوم_گفتمان_همنشین_اند، استفاده می کنند.

🌏 #تفاوت_های مهمی میان #رویکرد_های_تحلیل_گفتمان وجود دارد :
#اول این که ، #بر_سر_گستره_ی_گفتمان_ها_اختلاف_دارند : آیا #گفتمان_ها به تمامی #برسازنده_ی_امراجتماعی_اند یا اینکه خود #گفتمان_ها_برساخته_ی_دیگر_بخش_های_امراجتماعی_اند؟
#دوم این که ، #هر_یک از این دیدگاه ها #کانون_تحلیلی_خود_را_دارند .#برخی به #تحلیل_گفتمان_های_مردم_عادی در تعاملات زندگی روزمره می پردازند و #برخی_دیگر ترجیح می دهند #گفتمان_هایی_را که در جامعه جریان دارند ، #به_شکل_انتزاعی_بازنمایی کنند.



#شهرام_شیخ_اسمعیلی




منبع:

📘 نظریه و روش در تحلیل گفتمان

✍ ماریان یورگنسن و لوئیز فیلیپس

ترجمه: هادی جلیلی







https://t.me/shahram_sheikhesmaeili