روزنامه ی ژیار (شهرام شیخ اسمعیلی)

نظریه روابط بین‌الملل ((به انگلیسی: International relations theory)، (مخفف انگلیسی: IR theory)) به مطالعه نظری روابط بین‌الملل گفته می‌شود؛ که تلاش دارد چهارچوبی نظری را برای تجزیه و تحلیل روابط بین‌الملل ارائه کند.^[۱] «اوله هالستی» نظریه‌های روابط بین‌الملل را به عینکی آفتابی تشبیح می‌کند که به بیننده اجازه می‌دهد تنها رویدادهای برجسته مربوط به نظریه را مشاهده کند.

مقدمه

مطالعه روابط بین‌الملل به عنوان یک نظریه از کتاب‌های «بحران بیست ساله» اثر ای. اچ. کار که در سال ۱۹۳۹ منتشر شد و «سیاست میان ملت‌ها» اثر هانس جی. مورگنتا که در سال ۱۹۴۸ منتشر شد، آغاز گشت.^[۲]

واقع‌گرایی

نوشتارهای وابسته: واقع‌گرایی کلاسیک (روابط بین‌الملل)، نوواقع‌گرایی (روابط بین‌الملل)، واقع‌گرایی تهاجمی، واقع‌گرایی تدافعی، واقع‌گرایی لیبرال، واقع‌گرایی نوکلاسیک، واقع‌گرایی پساکلاسیک (روابط بین‌الملل)، دستاورد نسبی (روابط بین‌الملل)، و دستاورد مطلق (روابط بین‌الملل)

نوواقع‌گرایی

لیبرالیسم

نوشتارهای وابسته: نظریه صلح دموکراتیک، فهرست جنگ‌های میان دموکراسی ها، لیبرالیسم تجاری، لیبرالیسم جامعه شناسانه، لیبرالیسم جمهوریخواه، لیبرالیسم نهادگرا، و نئولیبرالیسم

نولیبرالیسم

پسالیبرالیسم

سازه انگاری

نوشتارهای وابسته: سازه انگاری زن باورانه، هستی شناسی، و آنارشی چیزی است که دولت‌ها آن را می‌سازند

مارکسیسم و نظریه انتقادی

نوشتارهای وابسته: نظریه نظام جهانی، نوگرامشیانیسم، نظریه انتقادی، نئومارکسیسم، و نظریه وابستگی

فمنیسم

نظریه سبز

رویکردهای جایگزین

نوشتارهای وابسته: مبناگرایی (روابط بین‌الملل)، ضدمبناگرایی (روابط بین‌الملل)، اثبات‌گرایی (روابط بین‌الملل)، پسااثبات‌گرایی (روابط بین‌الملل)، پساواقع گرایی، و شرق‌شناسی

مکتب انگلیسی

کارکردگرایی

نظریه دولت کارتل

نظریه دولت کارتل در روابط بین‌الملل از یک نظریه نهادگرای اقتصادی قدیمی، نظریه کارتل‌های خصوصی یا سرمایه‌گذاری، مشتق شده است. این نظریه پس زمینه‌ای آلمانی دارد، زیرا آلمان سابقاً سرزمین کارتل‌های اقتصادی توسعه یافته بزرگ و همچنین سرزمین مادری نظریه کلاسیک کارتل بوده است. نظریه دولت کارتل از ترکیبی از روش‌های مختلف، از ارزیابی داده‌ها به شکل پوزیتویستی گرفته تا تجزیه و تحلیل اقتصادی-اجتماعی انتقادی یا روش‌های بازتابی همانند انتقاد از تفکر و ایدئولوژی، استفاده می‌کند. در میان سایر نظریه‌های روابط بین‌الملل، نظریه دولت کارتل دارای بیشترین اشتراک با کارکردگرایی در روابط بین‌الملل است. نظریه دولت کارتل کمی بیشتر از نظریه کارکردگرایی، بر نظریه سازمان‌های بین‌المللی تمرکز کرده است.

پساساختارگرایی

پساساختارگرایی از اغلب رویکردهای دیگر به سیاست بین‌الملل متمایز است، چرا که خود را یک نظریه، مکتب یا پارادایم نمی‌داند که تنها ارائه کننده یک زمینه از موضوع اصلی باشد. پساساختارگرایی رویکرد و یا نگرشی است که در پی نقد به شیوه بخصوصی می‌باشد. پساساختارگرایی نقد را به مثابه عملی ذاتاً مثبت می‌بیند که در پی فراهم کردن امکان پیگیری جایگزین‌ها است.

پست مدرنیسم

روش‌های پست مدرن در روابط بین‌الملل نقدهای فراروایت هستند و ادعاهای سنتی روابط بین‌الملل مبنی بر حقیقت و بی طرفی را تقبیح می‌کند.^[۳]

پسااستعمارگرایی

مطالعات پسااستعماری روابط بین‌الملل حوزه‌ای غیراصلی از روابط بین‌الملل است که رویکرد نظریه انتقادی به روابط بین‌الملل را فرض قرار می‌دهد. پسااستعمارگرایی بر تداوم اشکال استعماری قدرت و ادامه وجود نژادپرستی در سیاست‌های جهانی متمرکز است.^[۴]

دیدگاههای تکاملی

دیدگاههای تکاملی، همانند روانشناسی تکاملی، برای کمک به توضیح ویژگی‌های بسیاری از روابط بین‌الملل استدلال می‌کنند. انسان‌های در محیط‌های اجدادی خود در یک کشور زندگی نمی‌کنند، و احتمالاً به ندرت با گروه‌های خارج از یک منطقه محلی تعامل دارند. با این حال، انواعی از مکانیسم‌های روانی تکامل یافته، به ویژه آنهایی که برای تعامل با فعل و انفعالات میان گروهی هستند، در تلاشند که بر روابط بین‌الملل معاصر تاثیر گذار باشند. اینها عبارتند از مکانیسم‌های تکامل یافته برای تبادل اجتماعی، فریب و تشخیص فریب، درگیری‌های وضعیت، رهبری، تمایز و تعصبات درون گروهی و برون گروهی، ائتلاف‌ها و خشونت. مفاهیم تکاملی همانند «تناسب تجمعی» (به انگلیسی: Inclusive Fitness) ممکن است به توضیح محدودیت‌های ظاهری یک مفهوم همانند خودخواهی (به انگلیسی: Egotism) که از اهمیتی اساسی برای واقع گرایان و نظریه انتخاب عقلانی در نظریه‌های روابط بین‌الملل برخوردار است، کمک کند.^[۵][۶]

پی‌نوشت‌ها